Səfinətul-Bihar      Əllamə Məclisinin “Biharul-ənvar” (Nurlar dənizi) əsəri əsasında qələmə alınmış“Səfinətul-bihar” (Dənizlər gəmisi) əsəri adından göründüyü kimi ilahi mərifət nuru dənzlərində səyahət edə bilmək üçün hazırlanmış bir gəmidir. Aydındır ki, “Biharul-ənvar” kimi böyük həcmli (110 cild) bir əsərin istifadəsi rahat və münasib bir mündəricata ehtiyacı var idi. Və bu…[...]

                                                                                                «Məaniyul-Əxbar» kitabı «Məaniyul-Əxbar» kitabı – Mərhum Şeyx Səduqun ərəb dilində iki cilddə olan dəyərli kitablarından biridir. Bu kitab həqiqətlərin təhrif olunmuş cəhətlərini açıqlayan hədislər toplusudur. Bu kitab ayə və sünnətdə gələn şübhə doğuran kəlmələrin doğru yozumlarla açıqlayıb həqiqəti üzə çıxarır. Bu cür nəticələnmənin bir neçə səbəbi vardır. Bu səbəblərdən biri də anti…[...]

“Əl-Cəvahir fi təfsiri əl-Quranil-kərim” (Təfsiri Tantavi) الجواهر في تفسير القرآن الكريم   “Əl-Cəvahir” kitabı Qurani-Kərimin təfsirini tərtibi üslubla özündə cəm etmiş kamil təfsir kitablarından hesab olunur. Bu kitabın diqqəti cəlb edən xüsusiyyəti onun təbiət elmlərilə uyğunlaşmasındadır. Həmçinin kitabın müəllifi xüsusi nöqtələri (qeydləri) nəzərdən qaçırmayıb və səy göstərmişdir ki, müasir elmləri də Quran ayələrilə təbir etsin. Tantavi uzun illər müsəlmanların əziyyətli tarixini müşahidə etmiş və sonralar elmi mənbələrə istinad edərək bu təfsiri yazmağı özünə vəzifə bilmişdir. Bu təfsirin adı “Əl-Cəvahir fi təfsiri əl Quranil-kərim”-dir və ən çox “Tantavi” müəllifin adı ilə daha məşhurdur. Bu kitab 26 cilddir və müxtəlif elimləri əhatə…[...]

    NƏHCUL-BƏLAĞƏ - نَهْجُ الْبَلاَغَة   “Nəhcul-Bəlağə” - (bəlağətin açıq yolu) Həzrəti Əlinin (ə) sözlərindən və məktublarından yığılmışdır. Seyyid Razi dördüncü yüzilliyin sonlarına doğru imam Əlinin (ə) söhbətləri və məktublarından ədəbi bəlağət yönündən üstün olan bölümləri seçmiş və “Nəhcul-Bəlağə” adı altında toplamışdır. Özü də tanınmış bir ədib və şair olan Seyyid Razi sahib olduğu əsərləri arasında “Nəhcul-Bəlağə” kitabının xüsusi bir yeri olduğunu söyləmişdir. “Nəhcul-Bəlağə” üç bölümə ayrılmışdır: Xütbələr, Məktublar, Hikmətli Sözlər. İmam Əli (ə) söhbətlərində insanları ilahi əmirlərə və haramları tərk etmək dəvət etmiş, məktublarında isə dövlət məmurlarına xalqın haqlarına riayət etmələrini tövsiyə etmişdir. “Nəhcül-Bəlağə” qısa sözlərdən, nəsihətli və…[...]

Hüquq risaləsi رسالة الحُقوق   Hüquq və ya haqlar risaləsi – imam Səccad Zəynul-Abidindən (ə) nəql olunan uzun bir hədisə verilən addır. Bu hədisdə möminlərin özlərinə və başqalarına qarşı olan 50 dən çox vəzifəsi bəyan olunmuşdur. “Hüquq risaləsi” mömin şəxsin fərdi və ya ictimai münasibətlərini bəyan edən əxlaqi bir dərslik hesab oluna bilər. Uşaq, ana-ata, qonşu, müəllim, imam camaat, hökümətin vəzifələri kimi hər mövzunu əhatə edən bir kitabdır. “Hüquq risaləsi”nin özünə məxsusluğu və bu kitab əsas mövzuları əhatə etdiyi üçün ona çoxlu sayda tərcümə və şərhlər yazılmışdır. Haqq və hüququn anlamı olan “Hüquq” kəlməsi “Haqq” kəlməsinin cəmidir. Burada risalə kəlməsinə izafət…[...]

Səhifeyi-Səccadiyə  الصحيفة السجادية   "Səhifeyi-Səccadiyə" İmam Səccadın dua və münacatlarını əks etdirən kitabdır. "Səhifeyi-Səccadiyə"də 54 dua yer alıb. Bu kitab Qurani-Kərimdən sonra Nəhcül-Bələğa kimi şiələrin nəzərində ən önəmli yerə sahibdir. Ali-Muhəmmədin "Zəburu”, Əhli beytin "İncil"i kimi adlarla da çağırılmaqdadır. Kitab haqqında çoxlu şərhlər yazılmışdır. Ağa Bozorg Tehraninin “Əz-zəria” kitabında yazdığına görə şərhlərin sayı 50-yə yaxındır. Ən məşhur şərh “Riyadus-salikin” adlı şərhdir. Səhifeyi-Səccadiyə ingilis, fransız, türk, fars, iİspan, bosniya, alban, tamil dillərinə də tərcümə olunmuşdur. Kitab şiə arasında fəsahət və bəlağətilə seçilir. Sünni alimləri tərəfindən də təriflənir. "Səhifeyi-Səccadiyə"də İslami inanclar və mərifətlər dua formasında bəyan olunmuşdur. Kitabda ilahiyyat, kosmologiya, andropologiya, qeyb…[...]

    TƏHZIBUL-ƏHKAM -تهذیب الاَحکام   “Təhzibul-əhkam” kitabı Şeyx Taifə ləqəbi ilə məşhur olan Əbu Cəfər Muhəmməd ibn Həsən Tusi (hicri 460-1067) tərəfindən yazılmışdır. Bu kitab şiələrin rəvayət kitabları içərisində ən önəmlilərindəndir və “Kutubuu-ərbəə” kitablarının üçüncüsüdür. Həzrəti Peyğəmbər (s) və məsum imamlar (ə) tərəfindən nəql olunan fiqh və şəri hökmlərdən bəhs edir. Şeyx Tusi bu kitabı “İstibsar” kitabından əvvəl qələmə almışdır. Təhzib kitabına yalnız şəri hökmlər olan hədislər daxildir.   KİTABLA QISA TANIŞLIQ “Təhzibul-əhkam” kitabı bütün şiə alimləri və fəqihləri tərəfindən qəbul olunan ən güvənli hədislərin yer aldığı dörd təməl qaynağ hesab olunan “Kutubu-ərbəə” hədis kitablarından biridir. “Təhzibul-Əhkam” həzrəti Peyğəmbər…[...]

“BIHARUL-ƏNVAR”  -  “بِحارُالاَنوار”   Əllamə Məclisi (hicri 1037-1110 və ya 1111) tərəfindən qələmə alınmış "Biharul-Ənvarul-Cəmiətu li-Durəri Əxbaril-Əimmətil-Əthər" (بِحارُالاَنوار الجامِعَةُ لِدُرَرِ أخبارِ الأئمةِ الأطهار) kitabı şiənin ən böyük hədis kulliyatıdır. Şiələri elm və maarif cəhətindən təmin edən bu ensiklopedik kitabın hazırlanması 36 il sürmüşdür. Əllamə Məclisinin tələbələrindən olan bir qrup bu məsələdə ona kömək etmişdilər. Müəllif kitabını 25 əsas mövzu üzərində hazırlamış və onu 25 cilddə tamamlamışdır. Hər cilddə mövzu ilə bağlı başlığın altında müxtəlif bablar toplanmışdır. Hər babın başında ilk olaraq mövzu ilə bağlı ayələr zikr olunmuş və təfsiri verilmişdir. Sonrakı bölümdə isə mövzu ilə bağlı hədislər nəql olunmuşdur. “Biharul-Ənvar”…[...]

Təfsiri Əyyaşi «Təfsiri Əyyaşi» - əhli-şiənin qədim təfsirlərindəndir. Onun yazılma tarixi «Qeybəti-suğra» əsrinə təsadüf edir. «Təfsiri Əyyaşi» adı ilə tanınan bu təfsir Əbunəsir Muhəmməd ibn Məsud Əyyaşidən təlif olunmuşdur. O, III əsrin alimlərindəndir və bu təfsir «Təfsiri rəvayi»dir (hədis əsasında yazılmış təfsir), yəni nəqli təfsirdir.Bəzi rəvayətlərdə müəllif Muhəmməd ibn Məsud Səmərqəndi (Əyyaşi) adı ilə də təqdim olunmuşdur.O, əvvəllər əhli-sünnə məzhəbinin ardıcıllarından olub və sonralar isə şiəliyə üz tutmuşdur. Şeyx Kuleyni ilə həməsr olmuşdur. Bu təfsirdə sözlər rəvan üslubu ilə yazılmış və incə məqamlar diqqətdən kənar qalmamışdır.Xüsusilə, ayələrin təfsirində Əhli-beytin (ə) zəka və istedadı mədh olunmuş və üstünlükləri geniş yer tutmuşdur.“Təfsiri…[...]

Əl-Bürhan təfsiri   Hicri qəməri tarixinin XII əsrinin əvvəlində şiənin ən mühüm rəvayi təfsirlərindən biri ərəb dilində yazılmış müəllifi Seyid Haşim ibn Süleyman Hüseyn Tubəli Bəhrani olan “Əl-Bürhan”dır. Təfsirin müəllifi rəvayi üslubu ilə şiə alimi, müfəssir və mühəddisdir. O, rəvayət üslubunda yazdığı beş cilddən ibarət bu təfsirində şəri elmləri, hekayələri, Peyğəmbər (s) haqqında xəbərləri və hər şeydən mühüm Əhli-beytin (ə) fəzilətiləri kimi mövzuları Quran ayələri ilə bəyan etmişdir. Əl-Bürhan təfsiri qədim gizli qalmış kitablarda təfsir barəsində olan Quran elmlərinin bir çox sirrlərini və hədislərini özündə cəmləmiş, müasir zəmanəmizin təfsirlərində naməlum qalan bir çox rəvayətləri oxuculara açıqlayır.   Müfəssirin həyatı ilə…[...]

«Mən lə yəhdurul-fəqih»   Şeyx Səduq bu kitabda səhih hesab etdiyi Əhli-beytdən (ə) olan fiqhi rəvayətləri toplamışdır. Bu əsər şiələrin ən mötəbər dörd hədis mənbəsi olan «Kutubu-ərbəə»dən biridir. Yazıldığı gündən alimlərin diqqət mərkəzində olan bu əsərə kiçik və böyük hədis məcmuələri istinad etmiş və ondan rəvayət nəql etmişlər. «Kutubu-ərbəə»dən biri olması baxımından hər bir müctəhidin şəri hökmlərin istinbatı üçün ona müraciət etməsi labüddür. Şeyx Səduq bu kitabı Bəlx diyarından olan möhtərəm bir seyyidin istəyi ilə yazmışdır. Belə ki, həmin seyyid ondan istəmişdir ki, Muhəmməd ibn Zəkəriyya Razinin «Mən lə yəhdurut-tabib» kitabına bənzər fiqhlə bağlı bir kitab yazsın. Şeyx bu istəyi…[...]

Təfsir kitabları   İlk öncə Qurani-kərim haqqında yazılmış təfsir kitablarından başlamaq istərdik. Allah-təala, "Quran bəzilərini hidayət edər, bəzilərini isə azdırar" - deyə buyurur. Amma necə? Məqsədi sırf insanları düz yola yönəltmək olan Quran, eyni halda onları yoldan azdıra bilərmi? Əlbəttə, Quranın təfsirinə müraciət etmədən, dərin mənalı ayələri düzgün dərk etmədən səhv nəticə çıxartmaq mümkündür. Eyni ayəyə əsaslanaraq müxtəlif hökmlərin verilməsi də məhz bundan irəli gəlir. Nəticədə isə ixtilaf və məzhəblərin yaranmasına səbəb olur. Necə ki, İslam tarixində belə halların çox şahidi olmuşuq. Buna görə də, Quranla yanaşı, canlı hidayətediciyə də ehtiyac vardır. Allah-təala Quranla birlikdə, onun mənalarını açıqlayan bir şəxs…[...]